Όταν ανακοινώθηκε το «χαράτσι» στα ακίνητα μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, τον Σεπτέμβριο του 2011, κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα και ανακοινώσεις σύμφωνα με τα οποία πάνω από το 80% των Ελλήνων μένουν σε ιδιόκτητες κατοικίες. Αυτό το ποσοστό ιδιοκατοίκησης όμως δεν επιβεβαιώνεται ούτε από τα στοιχεία δηλώσεων Ε9 ούτε από την απογραφή κατοικίας της ΕΛΣΤΑΤ. Και οι δύο πηγές δείχνουν ότι λ.χ. στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη, όπου στοιβάζονται τα μισά νοικοκυριά της χώρας, μόνο ένα 55% με 60% ιδιοκατοικεί. Φαίνεται δηλαδή ότι το «ποσοστό ιδιοκατοίκησης» ήταν περισσότερο ένα πολιτικό αφήγημα ειδικού σκοπού παρά η περιγραφή μιας πραγματικής κατάστασης.

Δυστυχώς, με αφορμή τις τελευταίες συζητήσεις περί κόκκινων δανείων, γεννιέται η υποψία ότι κάτι παρόμοιο επιχειρείται να επαναληφθεί και για το ποσοστό των «στρατηγικών κακοπληρωτών», οι οποίοι, ενώ υποτίθεται ότι «μπορούν», αρνούνται να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους.

Γηροκομείο ακινήτων έγινε η Ελλάδα

Ωστόσο στη χώρα μας δεσπόζει ένα σοβαρότερο θέμα, το οποίο, ενώ συνδέεται με τα κόκκινα δάνεια, στο τέλος τα ξεπερνά. Την τελευταία δεκαετία, με την υπερφορολόγηση και τη γενική απαξίωση της οικοδομής, οι κατοικίες αφέθηκαν στην τύχη τους, με αποτέλεσμα οι σχετικά φθηνές ετήσιες συντηρήσεις (που δεν γίνονται) να έχουν μετατραπεί σε επιτακτική υποχρέωση για ακριβές επισκευές, κάποιες μάλιστα απολύτως απαραίτητες για λόγους υγιεινής και ασφάλειας.

Στους 42 μεγαλύτερους δήμους της χώρας, με πληθυσμό πάνω από 50.000 κατοίκους, δεσπόζει η ανάγκη για παρεμβάσεις, επισκευές, ενισχύσεις και ανακαινίσεις του κτιριακού αποθέματος. Πιο συγκεκριμένα, οι επίσημες απογραφές αποκαλύπτουν συντριπτικά στοιχεία για την ποιότητα και την παλαιότητα των κτιρίων. Έξι στα δέκα κτίρια κατοικίας είναι κτισμένα με τον παλαιό αντισεισμικό κανονισμό, ενώ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη τα κτίρια αυτής της κατηγορίας είναι περισσότερα από το 83% του συνόλου. Επιπλέον, περισσότερα από τα μισά σπίτια διαθέτουν ανεπαρκή ή μηδαμινή θερμομόνωση, ενώ οι πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης έρχονται πανελληνίως πρώτες σε ποσοστό κτιρίων κτισμένα προ του 1970. Μία στις τρεις κατοικίες διαθέτει το πολύ δύο δωμάτια, όταν το απαιτούμενο, σύμφωνα με το μέσο μέγεθος νοικοκυριού, είναι μεγαλύτερο, ενώ μία στις τρεις κατοικίες εξυπηρετείται από κουζίνα μικρότερη από 4 τ.μ.

Ανάλογες είναι οι επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον. Τη στιγμή που δύο στα τρία νοικοκυριά διαθέτουν Ι.Χ. αυτοκίνητο, μόλις μία στις τρεις κατοικίες διαθέτει θέση parking. Ειδικά για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, πάνω από οκτώ στα δέκα νοικοκυριά δεν διαθέτουν θέση στάθμευσης αφού τότε που χτίστηκαν, δεν ίσχυε η υποχρέωση δημιουργίας θέσεων στάθμευσης ανά διαμέρισμα. Το αποτέλεσμα είναι η αναγκαστική κατάληψη μεγάλου μέρους του δικτύου κοινόχρηστων χώρων στους Δήμους από σταθμευμένα Ι.Χ. 

Πόσο «στρατηγικός» είναι ο κακοπληρωτής;

Το θλιβερό συμπέρασμα είναι ότι τα περισσότερα νοικοκυριά δεν χωράνε μέσα στο σπίτι τους, τα αυτοκίνητά τους είναι παρκαρισμένα κατά μήκος των δρόμων με κτίρια γερασμένα. Στην πλειονότητά τους τα κτίρια κατοικίας έχουν ελλιπέστατη θερμομόνωση και να σπαταλούν πολύ ηλεκτρικό ρεύμα για καθημερινές ανάγκες.

Η γενική εικόνα του κτιριακού αποθέματος είναι ότι το μεγαλύτερο τμήμα του έχει ανάγκη από άμεσες, βασικές και καθόλου φθηνές επισκευές και αναβαθμίσεις. Όμως απαιτούνται χρήματα τα οποία, ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν, τα διεκδικούν απειλητικότερα η εφορία, οι τράπεζες και το ασφαλιστικό σύστημα.

Η εφορία απαιτεί τους καθυστερούμενους φόρους, οι τράπεζες απαιτούν τις καθυστερούμενες δόσεις δανείων, το ασφαλιστικό σύστημα περιμένει τις καθυστερούμενες εισφορές, τα παιδιά του φορολογούμενου αναρωτιούνται ποιος θα τους αγοράσει μπουφάν και ποιος θα πληρώσει τα φροντιστήρια, ενώ ο διαχειριστής της πολυκατοικίας περιμένει να πληρωθούν τα κοινόχρηστα για να επισκευαστεί η κεντρική αποχέτευση. Ο φορολογούμενος, λοιπόν, έχει αρκετές επιλογές για να καταστεί «κακοπληρωτής»: να μην πληρώσει την εφορία, να μην πληρώσει την τράπεζα, να μην πληρώσει το ασφαλιστικό του ταμείο ή να μην ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του προς την οικογένειά του και το σπίτι του.

Αγία Παρασκευή, 22/4/2018
Κώστας Κουρούνης
πολιτικός μηχανικός πολεοδόμος